Herken je enkele van deze signalen (symptomen) die te maken kunnen hebben met verandering, verlies of rouw?

-gebrek aan energie

-slaapstoornissen

-eetstoornissen

-overgevoeligheid voor geluid en licht

-dromen van een overledene of diegene die je mist

-het vermijden van herinneringen aan een overledene of diegene die je mist

-zuchten

-huilen

-droefheid

-woede

-schuld en zelfverwijt

-angst of shock

-eenzaamheid en hulpeloosheid

-verlangen

-gevoelloosheid

-verdriet

-moeite met concentratie en vergeetachtigheid

-geen zin meer hebben in het leven

-geen doelen stellen in het leven

-…

Hoe weet je of een proces van verandering, verlies of rouw 'afgerond' is? 

Soms vragen mensen mij wel eens: "Dominieke, wanneer gaat dit ooit over? Gaat deze periode ooit gedaan zijn?". Of dokters vragen wel eens: "Dominieke, vanaf wanneer is een rouwproces pathologisch, vanaf wanneer moeten we patiënten naar jou doorverwijzen?"

Gaat het wel ooit over? Staat er een houdbaarheidsdatum op je verlies?

De ervaring leert mij dat rouwprocessen nooit helemaal moeten afgerond worden, dat ze een heel leven lang mogen duren. Dat ze zich in het leven voortbewegen met ups en downs, dat het wel eens beter gaat, maar dat het verdriet of gemis soms in alle hevigheid opnieuw naar boven komt... Soms wordt het getriggerd door bepaalde gebeurtenissen of omstandigheden. Soms is het er gewoon... En dat is volkomen normaal.

Er is absoluut geen termijn op te kleven...

Deze signalen tonen jou dat een rouwproces mogelijks nog in alle 'hevigheid' aanwezig is: 

• Je vertelt voortdurend over de verandering of het verlies in je leven. Je kan er niet over zwijgen.
  
• Of... je vertelt nooit iets over je verlies. Je kan en wil er niet over praten of over nadenken. Je durft niet te 'kijken' naar jouw rouwproces. Het is eigenlijk te confronterend.
• Je kan niet neutraal denken of praten over jouw verlies of de verandering in jouw leven. Er liggen steeds emoties 'op de loer'. Je weent nog veel, je hebt veel verdriet, je bent boos, woedend, je voelt je schuldig, etc. 
• Zolang je je de 'waarom-vraag' stelt, is een gebeurtenis niet echt afgerond, heb je het waarschijnlijk nog niet 'geïntegreerd' in je leven...